Halk Sağlığı Haftası ve Teknoloji Bağımlılığı
Bakanlık, her yıl 3-9 Eylül tarihleri arasında kutlanan “Halk Sağlığı Haftası” ile ilgili yaptığı yazılı açıklamada, bu hafta boyunca halk sağlığı konularında toplumu bilgilendirmeyi ve farkındalığı artırmayı amaçlayan çeşitli etkinliklerin düzenlendiğini hatırlattı.
Bu yıl Halk Sağlığı Haftası’nın ana temasının “Sağlığını Erteleme, Harekete Geç” olarak belirlendiği ifade edilmiştir. Ana tema kapsamında her gün belirli konular etrafında etkinlikler düzenlenerek toplumun bilgilendirilmesi ve farkındalık oluşturulması hedeflenmektedir.
Açıklamada, Halk Sağlığı Haftası’nın dördüncü gününe denk gelen 6 Eylül’ün teması olarak “Ekranı Değil, Hayatı Yaşa” belirlenmiştir.
Ekran Karşısında Bırakılan Çocukta Gelişimsel Gerilik
Bebeklik ve erken çocukluk dönemi olan 0-6 yaş, beyin gelişimi, dil ve konuşma gelişimi, sosyal beceri gelişimi, güvenli bağlanma ilişkisi ve sağlıklı iletişimsel davranışların gelişimi açısından son derece kritik bir dönemdir. Bu dönemde, özellikle 3 yaşından küçük çocukların, anne ve babalarıyla karşılıklı sosyal etkileşimde bulunmaları, çocuğun dil, bilişsel ve motor becerilerinin yanı sıra sosyal ve duygusal gelişiminin desteklenmesi bakımından son derece önemlidir.
Açıklamada, “Bu dönemde, ebeveynlerin çocuklarıyla sevgi ve bağlılığı güçlendirecek oyunlar oynaması, masallar anlatması, kitap okuması, şarkı ve ninni söylemesi, çocuğun zekasını, hayal gücünü, iletişimini ve yaratıcılığını geliştirmektedir.” bilgisi verilmiştir. Ayrıca, bilimsel olarak 3 yaş altındaki çocukların teknolojiden ve internetten kendi başlarına bir şey öğrenmelerinin mümkün olmadığı vurgulanmıştır.
Açıklamada şu ifadelere yer verilmiştir: “Bebeklik ve erken çocukluk döneminde, ebeveynlerinin açıklamaları olmadan ekran aracılığıyla verilen bilginin öğrenilmesi mümkün değildir. Çocuğun ekran karşısında yalnız başına bırakılması sonucunda gelişimsel gerilikler ortaya çıkmaktadır.”
4-6 Yaş Arası Teknoloji Kullanımının Önemi
Toplum temelli çalışmalarda, 0-6 yaş aralığındaki bebeklik ve erken çocukluk döneminde uzun süreli televizyon, tablet ve telefon kullanımı, çocukların dil, bilişsel, sosyal ve duygusal gelişiminde gecikmelere yol açtığı gözlemlenmiştir. Bu gelişimsel sorunlar, ilerleyen çocukluk döneminde zihinsel esneklik, empati ve dürtü kontrolü gibi önemli fonksiyonların olumsuz gelişiminde risk faktörleri taşımaktadır.
Ayrıca, 4-6 yaş arası dönemde teknoloji kullanımının ebeveyn kontrolünde olması ve günde en fazla 20-30 dakika ile sınırlandırılması gerektiği belirtilmiştir.
Açıklamada, okul çağındaki çocuklar ve gençlerin problemli bilişim teknolojileri kullanımı, sosyal ilişkilerin olumsuz etkilenmesine, aile bağlarının zayıflamasına ve akademik ya da iş başarısının düşmesine neden olabileceği aktarılmıştır.
Teknolojiye hızlı erişimin, kumar bağımlılığı riskini de artırabileceği ifade edilmiştir. Bununla birlikte, teknolojinin eğitim ve bilgi sağlama amaçlı kullanımı, aşırı ve zararlı kullanımın azaltılmasında olumlu sonuçlar doğurabilmektedir. Anne ve babaların, çocuklarıyla birlikte sosyal ortamlarda kaliteli zaman geçirmesi ve çocukların yeteneklerinin sportif ve sanatsal faaliyetlerle desteklenmesi, onların çok yönlü gelişimlerine katkı sağlayacaktır.
Ebeveynlere Yönelik Tavsiyeler
Ayrıca, anne babaların ve tüm toplumun bilişim teknolojilerini bilinçli, güvenli ve etkin kullanmalarının sağlanması için:
- 0-3 yaş arası çocukların kesinlikle ekranla tanıştırılmaması,
- 4-6 yaş arası çocuklarla teknoloji tanıştırılırken, ebeveynlerin eşlik etmesi,
- Çocuğun yaşına uygun içeriklerin seçilmesi ve sürenin günde en fazla 20-30 dakikayla sınırlı tutulması önerilmektedir.
Açıklamada, Sağlık Bakanlığının ebeveynlere yönelik hazırladığı “Teknoloji Bağımlılığı Ebeveyn Rehberi 2023” belgesine, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü web sitesindeki “Yayınlar” bölümünden “Kitapçıklar” seçilerek ulaşılabileceği bilgisi de verilmiştir.
Bağımlılıkla Mücadele Stratejisi
Türkiye’de bağımlılıkla mücadele çalışmaları kapsamında “2019-2023 Davranışsal Bağımlılıklar ile Mücadele Ulusal Strateji Belgesi ve Eylem Planı”, Sağlık Bakanlığı koordinasyonunda, paydaş bakanlıklar, kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yürütülmektedir. Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nın nihai amacı, toplumu teknoloji, internet ve kumar alanlarında davranışsal bağımlılıklardan korumaktır. Bu amaca ulaşmak için çeşitli toplumsal çalışmalar gerçekleştirilmiştir.
Bu çerçevede “Davranışsal Bağımlılıkla Mücadele Programı” uygulamaya konulmuştur. Program kapsamında, Sağlıklı Hayat Merkezleri’nde görevli personel, bilişim teknolojileri ve internetin bilinçli, güvenli ve etkin kullanımıyla ilgili topluma yönelik farkındalık faaliyetleri gerçekleştirmekte ve aşırı zararlı kullanım konusunda danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Danışmanlık hizmeti almak isteyen bireyler, Sağlıklı Hayat Merkezlerine başvurarak detaylı bilgi alabilirler.
