Samsun’un Bafra ilçesinde yer alan Asarkale, tarihin farklı dönemlerinde stratejik bir öneme sahip olmuş bir kaledir. Bu kale, Pontus Kralı VI. Mithradates Eupator tarafından inşa edilmiştir. Anadolu topraklarında, Pontus Krallığı döneminde yer alan 56 kaleden biri olan Asarkale, bu yıl ilk kez başlatılan arkeolojik kazılar sayesinde hem korunma hem de gelecek nesillere aktarılma amacına hizmet etmektedir.
Samsun Valiliği Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı, Samsun Büyükşehir Belediyesi ve Bafra Belediyesi’nin destekleriyle yürütülen Asarkale arkeolojik kazılarının başkanlığını, Samsun Arkeoloji Müzesi Müdürü arkeolog Kenan Sürül üstlenmektedir.
Yıl sonuna kadar sürmesi planlanan bu kazılarda, Ondokuz Mayıs Üniversitesinden (OMÜ) 9 öğretim üyesi ile 10 doktora ve yüksek lisans öğrencisi görev alıyor. OMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve kazının bilimsel danışmanı Doç. Dr. Kasım Oyarçin, Bafra Belediyesi ile yapılan işbirliği protokolü doğrultusunda OMÜ’den mimar ve harita mühendislerinin Asarkale’nin rölövesini çıkarmak için ağustos ayında çalışmalara başladığını belirtmiştir.
Kızılırmak Deltası ve çevresindeki yoğun tarım alanları sayesinde Asarkale’nin tarihte tarım ve ticareti kontrol eden bir konumda bulunduğunu vurgulayan Oyarçin, konuyla ilgili olarak şu ifadeleri kullanmıştır:
- “Çalışmalara, kalenin mevcut kalıntılarının belgelenmesi için bitki temizliği ile başladık.”
- “Kalenin haritası ve rölövesinin çıkarılması gibi çalışmaları gerçekleştirmeyi planlıyoruz.”
- “En sonunda restorasyon projesini hazırlayacağız. Restorasyon projesi uygulanırsa, surların yıkılması önlenecek ve gelecek kuşaklara Asarkale’yi güzel bir şekilde kazandırmış olacağız.”
- “Projemiz onaylanırsa, kaleyi ziyaret edenler rahatça gezebilecek. Gezi rotasının bittiği yerde cam teras yapmayı düşünüyoruz.”
Oyarçin, Asarkale’yi korumanın yanı sıra, kazılar devam ederken turizme kazandırmak için de çalışmalar yaptıklarını ifade etti. Alanda çok sayıda taş bulunduğunu ve bu taşların kalenin restorasyonu sırasında kullanılmak üzere güvenli yerlere istiflendiğini belirtti. Çevre düzenlemesi çalışmaları kapsamında, Samsun Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan alınan izinle, kaleye ulaşımı kolaylaştıran basit bir toprak yol, kolay çıkış için basamaklar ve ziyaretçilerin güvenli bir şekilde gezebilmesi amacıyla basit gezinti yolları da inşa edildiğini belirtti.
Bafra Belediyesi, yasa dışı kazılara karşı Asarkale ve çevresinin güvenliğini sağlamak amacıyla bekçi görevlendirdiğini vurgulayan Oyarçin, “Kazıda genellikle Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait eserlerin çıkmasını bekliyoruz. Yüzeyde Selçuklu ve Osmanlı dönemine ait önemli eserler bulduk ama kazılar ilerledikçe daha alt tabakalarda Roma ve Helenistik döneme ait malzemelerin de çıkacağını düşünüyoruz” şeklinde konuştu.
Bölgenin Gezi Rotasına Girmesi İçin Çalışma Yürütülecek
İl Kültür ve Turizm Müdürü Cemal Almaz, Asarkale’nin yeni bir arkeolojik kazı alanı olduğunu ve burada yerleşim alanları, surlar, sarnıçlar, yer altı geçitleri ve basamaklı tüneller bulunduğunu belirtti. Almaz, bu tarihi kalıntıları gün yüzüne çıkararak, Anadolu’nun önemli medeniyet merkezlerinden biri olan Asarkale’yi kısa zamanda turizme kazandırmayı hedeflediklerini ifade etti. Ayrıca, bölgede kaya mezarlarıyla bir gezi rotası oluşturulacağını ve bu çalışmaların Samsun ve bölge turizmine katkı sağlayacağını sözlerine ekledi.
Bafra Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nin sorumlusu ve Asarkale kazılarında uzman müze araştırmacısı olarak görev alan Hasan Dikmen, Bafra’da 1974 yılından bu yana yürütülen İkiztepe kazılarının devam ettiğini aktardı. Dikmen, ilçede Asarkale arkeolojik kazılarının başlamasının büyük bir değere sahip olacağını ümit ettiklerini belirtti:
- “İkiztepe kazılarında binlerce nitelikli buluntu var. Bunların çoğu Samsun Müzesinde, bir kısmı ise Bafra Arkeoloji ve Etnografya Müzesinde sergileniyor.”
- “Burada yeni bir kazının başlaması, arkeolojik buluntular açısından çok değerli olacaktır.”
